Türkiye'nin UNESCO Dünya Mirası Listesi'ndeki Kültürel Mirası

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization), ya da Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü, Birleşmiş Milletler'in özel bir kurumu olarak 1946 yılında kurulmuştur. Türkiye, 1972'de imzalanan Dünya Kültürel ve Doğal Mirasının Korunmasına Dair Sözleşme'ye 1983'te taraf oldu. Ülkemizden listeye giren tarihi, arkeolojik ve coğrafi 16 nokta bulunmaktadır. Ayrıca, geçici listede de 2 karma (kültürel/doğal), 2 doğal ve 65 kültürel olmak üzere toplam 69 adet varlık yer almaktadır.

1: İstanbul’un Tarihi Alanları / İstanbul

1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne giren İstanbul, önemli su yolları ve Avrupa ve Asya arasındaki stratejik konumu nedeniyle tarih boyunca kentte hüküm süren uygarlıklar için daima çok önemli olmuştur. Bu özellikleri ile İstanbul, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı gibi büyük İmparatorluklara başkentlik yapmıştır. Görkemli geçmişi ile farklı dinleri, kültürleri, toplulukları ve bunların ürünü olan yapıtları benzersiz bir coğrafyada bir araya getiren bu kentin 4 bölgesi UNESCO Dünya Miras Listesi’ne dahil edilmiştir. Hipodrom, Ayasofya, Aya İrini, Küçük Ayasofya Camisi ve Topkapı Sarayı’nı içine alan Sultanahmet Kentsel Arkeolojik Sit Alanı; Süleymaniye Camisi ve çevresini içine alan Süleymaniye Koruma Alanı; Zeyrek Camisi ve çevresini içine alan Zeyrek Koruma Alanı ve İstanbul Kara Surları Koruma Alanı’nı içermektedir.

2: Pamukkale ve Hierapolis Milli Parkı / Denizli

1988 yılında UNESCO tarafından belirlenip Dünya Miras Listesi'ne alınan Pamukkale, Ege Bölgesinde Denizli ilinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Yaralı askerler için eski bir iyileştirme merkezi olan Hierapolis, Çal dağı’ndan gelen ve kalsiyum oksit içeren suların oluşturduğu beyaz travertenler ve geç Helenistik ve erken Hıristiyanlık dönemlerine ait kalıntılar içeren kent, geçmişten günümüze kadar ulaşan en ilgi çekici bölgelerden biridir.

3: Efes / İzmir

Milattan önce kurulmuş olan bu muazzam antik kent, 2015 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne alınmıştır. Yunan, Roma ve Türk olmak üzere farklı medeniyetlerin iz bıraktığı antik bölge Türkiye’nin en önemli turistik yerleri arasında bulunmaktadır. Bölgede, Helenistik ve Roma Dönemine ve farklı dönemlere ait en üstün mimari ve kent planlama örnekleri yer almaktadır. Listede bulunan Çukuriçi Höyük, Ayasuluk Tepesi (Selçuk Kalesi, St. John Bazilikası, İsa Bey Hamamı, İsa Bey Camii, Artemision), Efes Antik Kenti ve Meryem Ana Evi Anadolu’nun önemli kültür varlıkları arasındadır.

4: Goreme National Park and the Rock Sites of Cappadocia

Göreme Milli Parkı ve Kapadokya, 6 Aralık 1985 tarihinde UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir. Doğal ve kültürel varlık olarak sayılan Göreme Milli Parkı, İç Anadolu Bölgesinde Nevşehir ilinin sınırları içerisinde yer almaktadır. Platolar, ovalar, dağ bitkileri, yüksek tepeler, alüvyonla dolmuş dere ve ırmak vadileri, drenaj havzaları ve erozyonlu dik yamaçlı vadilerde birbirinden ayrılan yüksek düzlüklerden oluşmuştur. Manastırlar, kiliseler, şapeller, yemekhaneler ve keşiş hücreleri, depo ve şarap yapım yerleri bulunan mekanlar oyulmuş, duvar resimleri ile süslenmiştir. Ayrıca, Volkanik tüften oluşmuş ‘peribacaları’ da burda yer almaktadır. Milli Park içerisinde hem doğal hem kültürel değerlerinin tanınması için trekking hatları belirlenmiş olup, bölgede yer alan otel ve pansiyonlarda konaklanabilir.

5: Ancient City of Ani

Türkiye ve Ermenistan sınırında, Kars’ta yer alan Ani Arkeolojik Alanı, 2016 yılında Dünya Mirası Listesi’ne giren yeni varlıklarımızdan biridir. Bu kent, Ortaçağ Döneminde önemli bir ticaret yolu olan İpek Yolu’nun Kafkaslardan Anadolu’ya ilk giriş noktasında kurulmuştur. Ticari öneminin yanı sıra büyük bir dini önemi olan Ani, destanlarda ‘Binbir Kiliseli Kenti’ olarak geçmektedir. Bölgede birbirinden farklı ve ihtişamlı kiliseler yer almaktadır.

6: Troya Antik Kenti / Çanakkale

1998 yılından buyana UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Troya Antik Kenti Dünyadaki en ünlü arkeolojik alanlarından biridir. Bulunduğu coğrafi konum nedeniyle burada hüküm süren uygarlıkların diğer bölgelerle ticari ve kültürel bağlantıları açısından daima çok önemli bir rol üstlenmiştir. Arkeolojik çalışmalar sonucunda 9 yerleşim evresinin varlığı tespit edilmiştir. İlk olarak 1871’de Heinrich Schliemann, daha sonra W. Dörpfeld, C.W Blegen tarafından kazılmış olan bu görkemli arkeolojik şehirde kazılar halen devam etmektedir. 2018 yılında kapılarını ilk kez açan Troya Müzesi, antik kentte ziyaret edilebilir.

7: Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası / Sivas

Sivas’taki kültürel mirasımız Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, 1985 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yerini almıştır. Cami, islam mimarisinin başyapıtı iki kubbeli türbeye sahiptir ve ona bitişik bir hastaneden oluşmaktadır. Yapılar, mimari özelliklerinin yanı sıra, sergilediği zengin Anadolu geleneksel taş işçiliği örnekleriyle de dikkat çekmektedir.

8: Bursa ve Cumalıkızık: Osmanlı İmparatorluğunun Doğuşu / Bursa

Kuruluşu yaklaşık 1300´lü yıllara uzanan Cumalıkızık köyü 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir. Osmanlı İmparatorluğunun ilk başkenti olarak kurulan Bursa’da Orhangazi Külliyesi ve çevresini içine alan Hanlar Bölgesi, Hüdavendigar (I. Murad) Külliyesi, Yıldırım (I. Bayezid) Külliyesi, Yeşil (I. Mehmed) Külliye, Muradiye (II. Murad) Külliyesi ve Cumalıkızık Köyü olmak üzere altı bileşen listede yer almaktadır. Günümüzde Türkiye’nin en büyük ve canlı kentleri arasında yer alan Bursa, sahip olduğu tarihi ve doğal değerleri ve kaplıcaları ile bölgeyi gezen yüzlerce kişiye ev sahipliği yapmaktadır.

9: Safranbolu Şehri / Karabük

Ahşap evleri ve anıtsal yapılarıyla Safranbolu yerleşimi, 17 Aralık 1994 tarihinde Dünya Miras Listesi'ne alınarak "Dünya Kenti" unvanını almıştır. Safranbolu, Türk kentsel tarihinin bozulmamış bir örneğidir. Meşhur Safranbolu evlerinin en önemli özelliği hiçbir evin diğerinin güneş ışığını kesmemesidir. Evler aynı zamanda Türk-Osmanlı mimarisini son derece yansıtmaktadır. Ayrıca, meşhur "Safranbolu Evleri'nin" yanısıra yerli ve yabancı herkesin damak tadına hitap eden Safranbolu lokumlarıyla da tanınmaktadır.

10: Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri / Diyarbakır

Geçmişi çok eskilere giden ve birçok medeniyet tarafından kullanılıp değiştirilen Diyarbakır Kalesi, medeniyetlerin ve kültürlerin izlerini taşıyan, özgünlüğünü ve binlerce yıllık tarihsel varlığını sürdürmektedir. Diyarbakır Surları ve Hevsel Bahçeleri olmak üzere iki ana bileşenden oluşan kültürel varlık 2015 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir.

11: Hattuşa (Boğazköy)-Hitit Başkenti / Çorum

1986 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne alınan Hattuşa, Anadolu’da yüzyıllar boyu Hitit İmparatorluğunun başkenti olmuştur. Yaklaşık 5000 senelik katman katman medeniyet bulunduran alanda yapılan kazılarda Hatti, Asur, Hitit, Frig, Galat, Roma ve Bizans dönemlerinden kalma kalıntılar bulunmuştur. Geçmiş yıllardan günümüze kadar gelen ve büyük çoğunluğu Büyük Kral IV. Tudhaliya dönemine ait olan kalıntılar arasında tapınaklar, kraliyet konutları ve surlar bulunmaktadır.

12: Nemrut Dağı / Adıyaman-Kahta

Dünyanın sekiz harikasından biri olan Nemrut Dağı 1987'de UNESCO tarafından Dünya mirası alanı ilan edilmiştir. Nemrut Dağı, Adıyaman’ın Kahta ilçesi Ankar dağları yakınında 2.134 metre yüksekliğinde bir dağdır. Bu bölge, Kommagene Kralı I. Antiochos’un tanrılara ve atalarına minnettarlığını göstermek için yaptırdığı mezarı, anıtsal heykelleri ve benzersiz manzarası ile Helenistik Dönemin en görkemli kalıntılarından oluşmaktadır. oluşmaktadır.

Konya’da yer alan Çatalhöyük Neolitik Kenti 2012 yılında Dünya Miras Listesi'ne dahil edilmiştir. Orta Anadolu'da, günümüzden 9 bin yıl önce iskan edilmiş, Neolitik Çağ ve Kalkolitik Çağ olarak iki bölümden oluşan yerleşim yeridir. Neolitik dönemde, yerleşik hayata geçişi simgeleyen duvar resimleri, rölyefler, heykeller ve diğer sanatsal öğeler bulunmaktadır. Kalkolitik dönem ise kültürel özellikler göstermektedir.

14: Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı / İzmir

İzmir’de bulunan Bergama, Antik metinlerde Pergamon ya da Pergamonos olarak geçmektedir. Helenistik, Roma, Doğu Roma ve Osmanlı dönemlerine ait katmanları barındıran Bergama Antik Kenti, 2014 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne girmiştir. Tarihi milattan öncesine kadar uzanan Bergama birçok yönden ilklerin yeri olarak adını tarihe yazdırmıştır.

15: Edirne Selimiye Camii ve Külliyesi / Edirne

Mimar Sinan’ın ustalık dönemi eseri olan cami ve külliye, 2011 yılında UNESCO Dünya Mirası Listesi’ne adını yazdırmıştır. Selimiye camii teknik mükemmelliği, boyutları ve estetik değerleriyle dünya mimarlık tarihinin en önemli yapıtlarından biridir. 4 minareye sahip büyük kubbesiyle görkemli Camii, iç tasarımında kullanılan ve döneminin en iyi örnekleri olan taş, mermer, ahşap, sedef ve çini motifleri, ince işçilikleri ile kubbe ve kemerlerindeki kalem işleri ile bir sanat türünün zirvesini temsil etmektedir. Ayrıca, bu eserde mermer döşemeli avlusu ve yapıyla bağlantılı el yazması kütüphanesi, eğitim kurumları, dış avlusu ve arastası da bulunmaktadır.

16: Xanthos-Letoon / Antalya-Muğla

Türkiye'nin ünlü antik kentlerinden Xanthos ve Letoon kentleri 1998 yılında UNESCO Dünya Mirası listesine birlikte dahil edilmiştir. Muğla’nın Fethiye ilçesinde yer alan Ksanthos (Xanthos) antik kenti, Lykia bölgesinin önemli din ve yönetim merkezlerinden biriydi. Letoon ise Antalya’nın Kaş ilçesi sınırlarında yer almaktadır. Letoon, dört kilometre uzaklıktaki Ksanthos’un kutsal alanı olarak kullanımıştır. Burada Lykia’nın tanrıçası Leto’ya ve Apollon ile Artemis’e Roma dönemine değin tapınılmıştır. Kentte yapılan kazılarda tiyatro kalıntıları açığa çıkmıştır.

17: Göbeklitepe

2018 yılında, Şanlıurfa'da yer alan Göbeklitepe UNESCO tarafından Dünya Mirası Listesi'ne dahil edilmiştir. Dünyanın ilk tapınma alanı olarak kabul edilmektedir. T formlu kireçtaşı dikmeler üzerine işlenen hayvan ve insan figürleri, 12.000 yıl önceye tarihlenmektedir.

Merve Tuncer

YAZARMerve TuncerMarka Yöneticisi

SON HABERLER

UCI Nirvana Gran Fondo Antalya World Series

UCI Nirvana Gran Fondo Antalya World Series

Türkiye’de Yılbaşı Kutlamaları

Türkiye’de Yılbaşı Kutlamaları

Antalya'da Emeklilik: Huzurlu Bir Yaşam Sizi Bekliyor

Antalya'da Emeklilik: Huzurlu Bir Yaşam Sizi Bekliyor